Nie tak huczne jak święta w obrządku shinto i skryte w cieniu kwitnących wiśni – urodziny Buddy celebrowane są kameralnie, co nie znaczy, że nieciekawie.

Urodziny Buddy to wydarzenie religijne obchodzone, pod różnymi nazwami, w całej Azji. Do Japonii zwyczaj upamiętniania narodzin Buddy przybył w VII wieku z Chin – początkowo celebrowany był wyłącznie na dworze cesarskim, z czasem jednak przyjęła go także reszta społeczeństwa. Przez długi czas obchody te miały miejsce 8. dnia 4. miesiąca kalendarza księżycowego, co sprawiało, że mogły mieć różną datę przypadającą od kwietnia do początku czerwca. W latach 70. XIX wieku Japonia przyjęła jednak kalendarz gregoriański, przez co święto urodzin Buddy przestało być świętem ruchomym – od tego momentu obchodzone jest co roku 8 kwietnia. Na początku XX wieku nadano mu nazwę Hana Matsuri, oznaczającą Festiwal Kwiatów lub Święto Kwiatów. W ten sposób nawiązano do rozpoczynającej się wiosny i kwitnienia ukochanych przez Japończyków wiśni. Urodziny Buddy nazywane są także Kanbutsue, co tłumaczy się jako święto kąpieli Buddy.

W przeciwieństwie do świąt z obrządku shinto, Hana Matsuri ma raczej kameralny charakter – nie odbywają się w tym czasie uliczne parady ani huczne imprezy. Po czym poznać, że dzień ten nadszedł? 8 kwietnia świątynie buddyjskie w Japonii wystawiają na dziedzińcu lub w ważnym holu tzw. hana-mido, czyli pawilony kwiatów. Jak sama nazwa wskazuje są to kompozycje kwiatowe, umieszczone w dużej, płytkiej misie i kryjące w sobie statuetkę Buddy. Posążek ten jest wyobrażeniem Buddy, który pojawił się przy narodzinach, czyli miniaturowego dorosłego – w pozycji stojącej, z lewą ręką skierowaną do ziemi, prawą natomiast do nieba, co symbolizuje jedność świata. Misa jest wypełniona ama-cha, którą wyznawcy wylewają chochlą na głowę posągu.

Według legendy, Budda urodził się na polu kwiatów, stąd misy wypełnione kwiatowymi kompozycjami. A czym jest ama-cha? Wbrew nazwie nie jest to herbata, lecz napar z liści określonego gatunku hortensji, o mocno słodkim smaku. Mówi się, że ama-cha ma właściwości owadobójcze i antyalergiczne oraz pomaga poprawić umiejętności kaligrafii, jeśli użyje się jej do przygotowania atramentu. Nic więc dziwnego, że wierni chętnie korzystają z możliwości wypicia jej lub zabrania do domu w małej buteleczce – oczywiście, po wcześniejszym obmyciu posążka.

Sam akt polewania posążka naparem symbolicznie odtwarza pierwszą kąpiel Buddy – w dniu narodzin dziecko zostało oczyszczone przez słodki deszcz, wywołany przez ośmiu wielkich smoczych królów lub dziewięciogłowego smoka Kuzuryu (w zależności od wersji legendy o narodzinach Buddy). W niektórych opowieściach pojawia się także wzmianka o słoniu, który miał objawić się matce Buddy we śnie – z tego względu w wielu świątyniach na czas Hana Matsuri pojawiają się wizerunki tego zwierzęcia.

Niektóre świątynie są szczególnie znane z obchodów Hana Matsuri i do nich chętnie wybierają się japońscy buddyści. Schemat celebracji jest podobny: najpierw ceremonia odprawiana przez mnichów, potem obmywanie posążka Budyy w hana mido, do którego wierni ustawiają się w kolejce. Niekiedy jednak trafia się urozmaicenie np. w postaci parady dzieci przebranych w historyczne stroje. Te świątynie stanowią szczególnie lubiane destynacje na wiosenny spacer, zwłaszcza że można go połączyć z podziwianiem kwitnących już wówczas wiśni.

Blanka Katarzyna Dżugaj