Sąd Najwyższy w indyjskim stanie Karnataka utrzymał zakaz noszenia hidżabu w czasie zajęć w instytucjach edukacyjnych. Większość muzułmańskich uczennic i studentek zapowiedziała, że nie zrezygnuje z hidżabu i w związku z tym nie pojawią się w szkołach i na uczelniach.

Obserwując indyjskie media nie sposób nie zwrócić uwagi na kwestię, która powróciła w minionym tygodniu na usta Indusów. Mowa o zakazie noszenia hidżabu (chusty zakrywającej włosy) przez muzułmańskie uczennice I studentki w części instytucji edukacyjnych w stanie Karnataka. Dokładnie chodzi o wyrok Sądu Najwyższego Stanu Karnataka (Karnataka High Court), w którym utrzymany został zakaz noszenia hidżabu w czasie zajęć w instytucjach edukacyjnych w tym stanie. Podstawowym argumentem Sądu było to, że sam hidżab nie jest kluczowym i niezbywalnym elementem religii muzułmańskiej i w związku z tym nie podlega ochronie w związku z prawem do wyznawania religii.

Warto zarysować tu kontekst tego wyroku i problem, z którym mierzy się obecnie indyjska opinia publiczna. Na początku tego roku grupa uczennic – muzułmanek nie mogła wejść na teren college’u w stanie Karnataka, ponieważ miały na sobie hidżab, co uznano za złamanie zasad dotyczących ubioru. Wywołało to falę napięć i protestów, tym bardziej, że problem ten pojawił się w innych szkołach i na uczelniach. Uczennice i studentki zaczęły protestować przez bramami placówek, a towarzyszyć zaczęły im… kontrmanifestacje działaczy hinduskich, którzy nie tylko sprzeciwiali się zakrywaniu włosów przez muzułmanki, ale manifestowali swój „strój religijny” w postaci szafranowych szali. W końcu, w pierwszych dniach lutego władze stanowe wydały rozporządzenie, według którego szkolny mundurek (rzecz w Indiach oczywista i powszechna) i inne regulacje dotyczące ubioru w placówkach edukacyjnych muszą być akceptowane i stosowane, bez czynienia wyjątku dla zakrywania głowy przez muzułmanki. W oparciu o ten przepis wiele instytucji odmówiło wpuszczania na swój teren muzułmańskich dziewcząt w hidżabach. Nie jest przypadkiem, że rzecz rozgrywa się w Karnatace. Ten południowoindyjski stan jest ostoją hinduskiej, nacjonalistycznej władzy w południowej części kraju. W pozostałych stanach tego regionu hinduski nacjonalizm nie cieszy się wysoką pozycją polityczną.

Cała ta sytuacja oczywiście wywołała niezliczoną ilość reakcji – zarówno ważnych postaci ze świata polityki, kultury, nauki i showbiznesu, jak i zwykłych ludzi. Indyjska opozycja potępiła to jako zamach na wolność religii gwarantowaną przez konstytucję, politycy związani z rządzącą centralnie (i w Karnatace) partią BJP bronią się mówiąc, że dbają tylko o świeckość państwa i przestrzeganie prawa (regulacje dot. ubioru szkolnego), muzułmanki mówią o godności i prawie do wyboru, a część intelektualistów – o opresyjnym charakterze tego muzułmańskiego zwyczaju. Głosy w tej sprawie pochodzą również spoza Indii… Zaniepokojenie sytuacją muzułmanów w Indiach wyraził Pakistan, kraje Zatoki Perskiej, a nawet USA…

Wtorkowy werdykt opiera się na argumentacji, że istotne praktyki religijne to te, które są dla danej religii absolutnie kluczowe i fundamentalne, a także istnieją od początku tej religii albo nawet jej powstanie poprzedzają. Co więcej, mają to być takie praktyki, których zaniechanie miałoby zgubny wpływ dla danego systemu religijnego i zasadniczo go odmieniło. A zatem wynikają one z najważniejszych dogmatów, a nie chociażby tradycji religijnej. Zdaniem sądu, noszenie hidżabu nie jest fundamentalne dla islamu, a tym samym dziewczęta mogą dostosować się do wymogów uczelni. Czy faktycznie jednak mogą? Kwestia hidżabu od setek lat dzieli muzułmańskich teologów – wielu z nich twierdzi, że nakrywanie głowy przez kobiety jest nakazane w Koranie, jest więc konieczne dla wszystkich wyznawczyń islamu. Wielu ekspertów podkreśla jednak, że w świętej księdze islamu nie ma mowy o obowiązku zakrywania włosów, a jedynie o konieczności skromnego wyglądu i zachowania.

Oczywiście, reakcje na ten werdykt są skrajnie różne. Dla muzułmańskich uczennic i studentek oraz reprezentujących ich prawników to wielki cios. Większość z nich zapowiedziała, że nie zrezygnuje z hidżabu i w związku z tym nie pojawią się w szkołach i na uczelniach. Będą też walczyć dalej, a sprawa najpewniej trafi do Sądu Najwyższego Indii (tym razem już naprawdę najwyższego). Niestety, jest to kolejna sprawa będąca przykładem rosnących napięć międzyreligijnych w Indiach, których przyczyną są działania centralnej administracji państwowej oraz rządów stanowych wymierzone w muzułmanów.

Krzysztof Gutowski