Arabia Saudyjska ma pierwszą drużynę piłkarską dla kobiet z niepełnosprawnością. Sportsmenki mają brać udział w lokalnych, regionalnych i międzynarodowych zawodach już od przyszłego roku.

Saudyjskie kobiety dobrze pamiętają czasy, gdy sport był dla nich niedostępną pasją. Jeszcze do niedawna władze tego kraju zakazywały nawet zajęć wychowania fizycznego w państwowych szkołach, nie mówiąc już o sporcie wyczynowym. Bierne uczestnictwo w życiu sportowym kraju też było niemożliwe; kobiety nie miały wstępu na stadiony, gdzie mogłyby przecież oglądać mężczyzn w krótkich spodenkach. Powodem miała być religia, choć sam Mahomet popierał aktywność fizyczną, gdyż silny wierzący jest lepszy i bardziej kochany przez Boga niż słaby wierzący. Co więcej, prorok nie wykluczał kobiet z tej dziedziny – według hadisów miał on namawiać do uczenia pływania, jazdy konnej i strzelania z łuku dzieci obu płci. Co innego jednak prawo zwyczajowe, które mocno splotło się z religią – zgodnie z saudyjską tradycją kobiecy sport łamie zasady relacji między płciami oraz narusza przypisaną kobiecie rolę w społeczeństwie. Jeden z czołowych teologów saudyjskich, jeszcze dekadę temu twierdził, że uprawianie sportu przez kobiety może prowadzić do przerwania błony dziewiczej, a co za tym idzie utraty dziewictwa, inny zapewniał natomiast, że sportsmenki wkraczają na ścieżkę diabła.

Dziś, choć wciąż nie bez problemów, Saudyjki mogą realizować się w sporcie, coraz śmielej zdobywając kolejne terytoria jeszcze do niedawna zarezerwowane wyłącznie dla mężczyzn. Już dekadę temu władze zaczęły łagodzić swoje stanowisko w efekcie czego w 2012 roku sportsmenki z Arabii Saudyjskiej po raz pierwszy wystąpiły na olimpiadzie. Łatwo wciąż nie jest: kobiety nie mogą być trenowane przez mężczyznę ani kobietę nie będącą muzułmanką. Strój do ćwiczeń musi być luźny, chusta na głowie, szczelnie zakrywająca włosy, to obowiązek. Miejsce treningu długo musiało być zagrodzone lub znajdować się w odosobnieniu, tak by mężczyźni nie mogli obserwować ich ćwiczeń. W efekcie członkinie drużyny koszykarskiej z Rijadu – Jeddah United – trenowały na boisku otoczonym kilkumetrowym murem. Wiele sportsmenek wciąż spotyka się z ostracyzmem i wyzwiskami, wydaje się jednak, że Saudyjki odniosą ostateczny sukces.

W lipcu saudyjski sport otworzył się na kolejne kobiety, tym razem z niepełnosprawnością – działalność rozpoczęła bowiem Al-Sadeeqat (arab. przyjaciółki) – pierwsza drużyna piłkarska w Arabii Saudyjskiej dla kobiet z niepełnosprawnością. Zdobyła też oficjalnego sponsora, którym został Pioneers Consulting – licząca się firma consultingowa z siedzibą w Rijadzie. Umowę partnerską podpisali księżniczka Ghadeer Bint Abdullah Bin Saud, przewodnicząca zarządu Stowarzyszenia Przyjaciół Osób Niepełnosprawnych (FPDA) oraz Faisal Al-Amro, partner i dyrektor generalny Pioneers Consulting. W czasie uroczystości księżniczka podkreśliła, że osoby z niepełnosprawnością, bez względu na płeć zresztą, stanowią ważną część saudyjskiego społeczeństwa i powinny mieć zagwarantowane wszelkie prawa.

Oczekiwania wobec Al-Sadeeqat są dość duże, drużyna ma bowiem rywalizować w lokalnych, regionalnych i międzynarodowych zawodach pod szyldem Stowarzyszenia Przyjaciół Osób Niepełnosprawnych. Prowadzący zespół zapewniają, że ich celem jest rozwijanie zdolności sportowych wśród kobiet z niepełnosprawnościami, wsparcie rehabilitacji, poprawę stanu psychicznego, a także zwiększenie udziału osób z niepełnosprawnościami w sporcie – Al-Sadeeqat to zresztą tylko początek, stowarzyszenie ma bowiem zamiar rozszerzyć udzielane wsparcie o inne dziedziny sportu.

Al-Sadeeqat to jednak nie tylko element aktywizacji sportowej kobiet. To także efekt dążenia saudyjskich władz do zwiększenia możliwości uczestnictwa w życiu społecznym kraju dla osób z niepełnosprawnościami, niezależnie od płci. Jest to element programu Vision 2030, opracowanego przez następcę tronu, księcia Muhammada ibn Salmana, który ma unowocześnić Arabię Saudyjską. To, że potrzeby osób z niepełnosprawnościami stały się bardziej widoczne dla władz sugerowało memorandum o współpracy, podpisane w czerwcu między Centrum Badań nad Niepełnosprawnością im. Króla Salmana i Uniwersytetem im. Księżnej Nourah bint Abdulrahman. Obie te instytucje zadeklarowały wspólne działania przy projektach mających na celu ekonomiczne, społeczne i intelektualne wzmocnienie osób z niepełnosprawnościami.

Według oficjalnych danych niepełnosprawność dotyka ponad 130 tys. mieszkańców Arabii Saudyjskiej, przy czym 37 proc. przypadków to niepełnosprawność fizyczna. Wśród mężczyzn odsetek osób z niepełnosprawnościami wynosi obecnie ok. 2,14 proc., wśród kobiet natomiast 1,66 proc. Co ważne: niepełnosprawność fizyczna u kobiet często jest wynikiem nieudanych prób samobójczych wynikających z postępującej, nieleczonej depresji. Teoretycznie islam nakazuje traktowanie osób z niepełnosprawnościami z szacunkiem i na równi z pozostałymi członkami społeczeństwa – jak jednak wiadomo, bywa że religia sobie, a codzienne życie sobie. Marginalizacja społeczna dotyczy zwłaszcza kobiet, których ułomność fizyczna bywa wstydliwie ukrywana przez rodzinę – kobiety te często nie mogą opuszczać czterech ścian domu, nie są poddawane leczeniu ani rehabilitacji.


Blanka Katarzyna Dżugaj