Arabia Saudyjska pozwala nie-Saudyjczykom inwestować w fundusze nieruchomości w Mekce i Medynie. Ma to uatrakcyjnić saudyjski rynek kapitałowy dla inwestycji lokalnych i zagranicznych

Cudzoziemiec nie kupi nieruchomości w Arabii Saudyjskiej? Kupi, choć wymagać to będzie zgody od saudyjskich władz. Musi to być ponadto jedyna własność cudzoziemca, którą wykorzystywać będzie wyłącznie jako lokal mieszkalny. Wymagana jest też ważna iqama, czyli pozwolenie na pobyt w Arabii Saudyjskiej. Obcokrajowiec może też nabyć prywatny grunt pod zabudowę indywidualną lub pod inwestycję, ale tu również wymagana jest odpowiednia zgoda. Jeszcze do niedawna był jednak dodatkowy haczyk i to znacznie ważniejszy – własność zagraniczna była zabroniona w Mekce i Medynie, dwóch najświętszych miastach w Arabii Saudyjskiej. Wyjątek władze robiły tylko dla nieruchomości i gruntów odziedziczonych po saudyjskich krewnych. Poza tym muzułmanie spoza Arabii Saudyjskiej mogli uzyskać w tych dwóch miastach wyłącznie dwuletnią (choć możliwą do odnawiania) dzierżawę.

Tak było do listopada tego roku. W pierwszej połowie miesiąca Urząd ds. Rynku Kapitałowego Arabii Saudyjskiej zezwolił instytucjom rynku finansowego na przyjmowanie zapisów od osób spoza Arabii Saudyjskie do funduszy nieruchomości, które inwestują w całości lub częściowo w Mekce i Medynie. Zagraniczne podmioty od 2015 roku mogą inwestować w Arabii Saudyjskiej, gdy chodzi o dwa wspomniane miasta inwestowanie w nieruchomości było jednak – bez pokrętnego udziału lokalnych partnerów i pośredników – w zasadzie niemożliwe. Obecnie sytuacja się zmienia, chociaż pamiętać należy o tym, że nie jest to nabywanie praw bezpośrednich, a za zarządzanie nieruchomością odpowiedzialny jest fundusz.

Zmiana w podejściu do kwestii nabywania nieruchomości w Mekce i Medynie to kolejny element planu Vision 2030, mającego na celu dywersyfikację gospodarczą Królestwa. Ma ona uatrakcyjnić saudyjski rynek kapitałowy dla inwestycji lokalnych i zagranicznych. Władze nie kryją, że chodzi głównie o sektor hotelowy – trudno się dziwić, biorąc pod uwagę, że Arabia Saudyjska chce rozwijać rynek pielgrzymkowy i mocno inwestuje w infrastrukturę HoReCa. W efekcie realizacji założeń Vision 2030 w Arabii Saudyjskiej realizowanych jest, zresztą, więcej zakrojonych na szeroką skalę projektów budowlanych, w efekcie czego sektor nieruchomości przeżywa prawdziwy boom. Saudyjskie władze oferują całkiem spory pakiet zachęt dla inwestorów zagranicznych, którzy chcą pracować na rynku saudyjskim i przyczynić się do rozwoju sektora nieruchomości. Przynoszą one wymierny skutek – w drugim kwartale 2021 roku bezpośrednie inwestycje zagraniczne w Królestwie wzrosły do 51,8 mld SR (13,81 mld USD) w porównaniu z 3 mld SR w tym samym kwartale 2020 roku. Stanowi to wzrost o ponad 1,5 tys. proc., a saudyjskie władze prognozują kolejny wzrost w nadchodzących latach.

Problem bierze się ze specjalnego statusu Mekki i Medyny, uważanych za najświętsze miejsca islamu. Dlaczego? Bo to w nich narodziła się i ukształtowała nowa religia. Mekka zawsze była ważna. W czasach przedmuzułmańskich przede wszystkim jako ośrodek handlowy, ale też kultowy, choć związany z inną, politeistyczną religią. W położonym w krainie o nazwie Hidżaz mieście znajdowała się świątynia Al-Kaba, ośrodek kultu Czarnego Kamienia. W sanktuarium tym czczono pogańskie bóstwa, a muskanie Czarnego Kamienia miało zapewnić wiernym ich przychylność I błogosławieństwo. Według późniejszej, już muzułmańskiej tradycji, kamień ten posiadał Adam, który pobudował Al-Kabę. Świątynia trwała nienaruszona aż do potopu – z gruzów odbudował ją Abraham i jego syn Ismail. Bóg przekazał im kamień, oni natomiast złożyli go we wschodnim narożniku Al-Kaby.

To właśnie w Mekce, ok. roku 570, urodził się Muhammad ibn Abd Allah ibn Abd al-Muttalib, w Polsce znany pod imieniem Mahomet. W mieście tym, blisko cztery dekady później, rozpoczął też swoją działalność proroka i przywódcy religijnego. Ożeniwszy się z bogatą wdową Chadidżą Mahomet nabrał zwyczaju rozmyślania w położonej w okolicach Mekki jaskinii Al-Hira. Muzułmanie wierzą, że podczas jednego z takich momentów ukazał mu się anioł Dżibril (Gabriel) i przekazał słowa Boga. Od tego momentu boski posłaniec regularnie odwiedzał Mahometa przekazując mu kolejne objawienia, które razem wzięte utworzyły świętą księgę islamu – Koran. Mahomet zaczął głosić nową religię, którą uważał za kontynuację judaizmu i chrześcijaństwa, tylko nieliczni mieszkańcy miasta uwierzyli jednak w jego posłannictwo. Niewielka grupka pierwszych muzułmanów doświadczała jednak prześladowań i dyskryminacji – do tego stopnia dotkliwych, że Mahomet zdecydował się na opuszczenie rodzinnego miasta. Wraz z najwierniejszymi wyznawcami udał się najpierw do Etiopii, potem natomiast do zamieszkanego przez liczną kolonię żydowską miasta Jasrib. Do drugiego z tych miejsc dotarł w 622 roku, który później stanie się początkiem nowej muzułmańskiej rachuby czasu. Inna zmiana nastąpiła jednak wcześniej – miasto Jasrib przyjęło nazwę Madinat an-Nabi, czyli miasto proroka. Tak powstała dzisiejsza Medyna, która stała się pierwszą stolicą tworzącego się państwa muzułmańskiego. Mieszkając w Medynie Mahomet głosił kolejne objawienia i jednocześnie prowadził walki z Mekką. W 628 roku odbył pierwszą pielgrzymkę do Mekki, po drodze podpisując z miastem umowę, na mocy której muzułmanie otrzymali prawo odbywania pielgrzymki do Al-Kaby. Dwa lata później ponownie wyruszył do Mekki, a w Al-Kabie zniszczył posągi przedmuzułmańskich bóstw. Ostatnią pielgrzymkę, zwaną pożegnalną odbył w 632 roku, ustanawiając tym samym kształt hadżdżu – pielgrzymki, którą powinien odbyć raz w życiu każdy muzułmanin.

Mekka, w 1926 roku włączona do Arabii Saudyjskiej, jest więc miejscem narodzin islamu i najświętszym miastem tej religii. Drugim takim ośrodkiem jest Medyna – miasto, w którym kształtowały się i rozwijały teologia i prawo islamu, i które przez blisko 40 lat pełniło funkcję stolicy kalifatu arabsko-muzułmańskiego. Znajduje się w nim meczet Haram an-Nabawi, ponoć zbudowany w miejscu, w którym niegdyś stał dom Mahometa. W świątyni tej zlokalizowano grób proroka i jego słynnej córki Fatimy.

Ze względu na wyjątkowy charakter Mekki i Medyny wstęp do nich mają wyłącznie muzułmanie. O tym, że wyznawcy innych religii nie mogą przebywać w nich nawet przejazdem informują tablice na drogach dojazdowych – także po angielsku, nie można się więc zasłaniać nieznajomością arabskiego. Wjazd do któregoś z tych miast może dla nie muzułmanów skutkować wysoką grzywną i natychmiastową deportacją. Muzułmanie podkreślają, że zakaz ten nie wynika ze względów politycznych czy społecznych, lecz religijnych – został bowiem narzucony przez Boga. Powołują się przy tym na IX surę Koranu (Skrucha), która mówi:

O wy, którzy wierzycie! Bałwochwalcy są przecież nieczystością. Przeto niech nie przybliżają się do Meczetu świętego po tym roku!

Przekaz ten jest jasny – politeiści mają się trzymać od Mekki z daleka. Co jednak z żydami i chrześcijanami, których islam uważa za Ahl al-Kitab – Ludzi Księgi? Cóż, przedstawiciele tych dwóch religii też nie są do końca idealni – zwłaszcza chrześcijanie uznając Jezusa za syna Boga, ocierają się bowiem o politeizm. Wiele autorytetów religijnych mówi wprost, że chrześcijańska trójca święta to nic innego jak wiara w trzech bogów. Czyli z punktu widzenia islamu największy z możliwych grzech. Zresztą, nie bez racji muzułmanie pytają: skoro nie wierzysz w Boga zgodnie z przekazem islamu, po co chcesz oglądać najświętsze miejsca z nim związane? Nie skutkują nawet argumenty badaczy – choćby arabistów – że kieruje nimi naukowa ciekawość i potrzeba. W efekcie jako dyplomowana znawczyni islamu nigdy nie widziałam (i najprawdopodobniej nie zobaczę) Al-Kaby. Chyba że….cóż, jest jeden sposób. Wystarczy wypowiedzieć szahadę (wyznanie wiary) i zostać muzułmaninem, by otworzyć sobie drogę do Mekki.

Blanka Katarzyna Dżugaj