Rdzenni mieszkańcy całkiem niemałego obszaru Azji Wschodniej, dziś niemal całkowicie zapomniani. Wystawa „Świat Ajnów” w warszawskim Muzeum Azji i Pacyfiku to rzadka okazja do poznania wyjątkowej, a ginącej kultury ajnuskiej. Można ją zwiedzać do 29 sierpnia.

Na wystawie wypożyczonej Muzeum Azji i Pacyfiku w Warszawie przez Muzeum Miejskie w Żorach zgromadzone zostały obiekty będące świadectwem procesu 150 lat przemian zachodzących w unikatowej kulturze Ajnów, szerzej poznanej w świecie głównie dzięki jednemu Polakowi – Bronisławowi Piłsudskiemu. Wystawa zwraca uwagę odbiorców na społeczne i historyczne aspekty ajnuskiego życia, które współistniało z dominującą kulturą Japończyków.

W żorskiej kolekcji prezentowanej w Muzeum Azji i Pacyfiku można oglądać obiekty związane z trzema aspektami kultury tradycyjnej Ajnów oraz m. in. oryginalny fonograf Piłsudskiego, na którym dokonał on bezcennych nagrań dźwiękowych folkloru autochtonów Sachalinu na początku XX wieku. Odwiedzający mogą obejrzeć także przepięknie haftowane kaftany i stroje ceremonialne, nakrycia głowy, obuwie, narzędzia służące do pozyskiwania surowców oraz przedmioty wykorzystywane do przygotowywania i podawania posiłków. Zobaczą również oryginalny ajnuski warsztat tkacki używany do produkcji ubrań z włókna kory drzewa at-ni (odmiana wiązu, Ulmus lacinata Mayr) i poznają techniki przędzenia na nim.

Przestrzeń dla zwiedzających w Muzeum Azji i Pacyfiku obejmuje kilka otwartych stref płynnie przenikających się ze sobą i pozwalających na wniknięcie w świat tej tak mało w Polsce znanej kultury. Zaaranżowane przestrzenie składające się na “Świat Ajnów” obejmują zagrodę złożoną z pomieszczeń gospodarczych, ze strefy będącej zobrazowaniem środowiska życia Ajnów i ich wierzeń oraz z podwórza, na którym zajmowano się rzemiosłem. Nie brakuje również eksponatów z wnętrza tradycyjnej ajnuskiej chaty, które oferują zwiedzającym poznanie życia codziennego tej społeczności. Ponieważ nie da się dobrze zilustrować podróży, jaką przebyła kultura ajnuska przez ostatnie 150 lat tylko eksponatami dziewiętnastowiecznymi, oprócz nich na ekspozycji znalazły się także współczesne wyroby wzornictwa Ainu Design, które cieszą się ogromną popularnością oraz archiwalne fotografie różnych autorów.

Rolą wystawy jest także przybliżenie odwiedzającym interesującej postaci Bronisława Piłsudskiego, jego działalności niepodległościowej oraz osiągnięć badawczych w dziedzinie etnografii i językoznawstwa. Brat Józefa Piłsudskiego w 1887 roku po dekonspiracji spisku na życie cara Aleksandra III został początkowo skazany na karę śmierci, która została zmieniona na 15 lat katorżniczej pracy na Wyspie Sachalin. Do świata Ajnów trafił pod przymusem, został jednak przez niego oczarowany na tyle, że postanowił poświęcić się badaniu jego kultury. Równie ważną postacią, która przyczyniła się do przekazania przyszłym pokoleniom dziedzictwa kulturowego Ajnów był Shigeru Kayano – społecznik i pierwszy parlamentarzysta ajnuski w Japonii. Dzięki jego staraniom utworzono 15 szkół języka ajnuskiego. Był niekwestionowanym autorytetem wśród ajnologów, którego ukoronowaniem pracy było wydanie książki o kulturze materialnej Ajnów połowy XX wieku.

Tyle fakty, a wrażenia? Zdecydowanie pozytywne. Warto przeznaczyć jeden sierpniowy dzień na odwiedzenie wystawy Muzeum Azji i Pacyfiku, bo to rzadka okazja do poznania fascynującej, a ginącej kultury Ajnów. Wystawa zorganizowana jest tak, by nawet osoby, które o Ajnach dowiedziały się dopiero w momencie kupowania biletu nie czuły się zagubione. Pomaga w tym dobrze pomyślany układ samych eksponatów, jak i ich odpowiednie opisanie, wyjaśniające tajemnice Ajnów nawet kompletnemu laikowi. Wystawa jest relatywnie niewielka, tworzące ją eksponaty zostały jednak dobrane tak, by przedstawić ajnuską kulturę we wszystkich jej aspektach – zwiedzający mogą więc zajrzeć za kulisy codziennego życia tego niezwykłego ludu, jak i poznać ich życie duchowe, związane ze świętami i obrzędami religijnymi. Jest jeszcze na to trochę czasu – wystawa będzie otwarta do 29 sierpnia.