Do Karbali właśnie dotarły setki tysięcy pielgrzymów z całego świata. W świętym mieście zakończą żałobę po Hussajnie ibn Alim i symbolicznie potwierdzą przywiązanie do jego ideałów. Al-Arba’in to jedna z największych pod względem liczby uczestników pielgrzymka na świecie. Szacuje się, że w tym roku może wziąć w niej udział od 15 do 25 mln szyitów z całego świata.

Śmierć Mahometa w 632. roku doprowadziła do poważnych problemów z sukcesją władzy. Znaczna część ówczesnych muzułmanów przychylała się do opinii, że to Ali, jako zięć Mahometa, mąż jego ukochanej córki Fatimy, powinien przyjąć godność chalifa – następcy Proroka. Zwolennicy Alego nazywani byli szyitami (nazwa ta pochodzi od słów szi’at’Ali– stronnictwo Alego). Podczas narady, która odbyła się jeszcze przed pogrzebem Mahometa, zwyciężyła jednak opcja mówiąca, że to najbliżsi współpracownicy zmarłego przywódcy powinni kontynuować jego dzieło. W efekcie kolejnymi kalifami zostali: Abu Bakr, Umar, Usman i wreszcie Ali. Zięć Proroka sprawował władzę przez jedyne pięć lat, po jego śmierci tytuł kalifa przeszedł na Mu’awijję z rodu Umajjadów. Potomkowie Alego nie zdołali odzyskać należnego im przywództwa, występowali więc w roli opozycji wobec kalifatu Umajjadów. Dziesiątego dnia miesiąca muharram 680 roku (61. rok kalendarza muzułmańskiego) w bitwie pod Karbalą młodszy syn Alego, Husajn ibn Ali starł się z wojskami panującego wówczas kalifa Jazida z dynastii Umajjadów. W wyniku potyczki zginął nie tylko Husajn, ale także znaczna część jego rodziny. Aby upamiętnić wydarzenia pod Karbalą, które przyczyniły się do skrystalizowania społeczności szyickiej w odrębny odłam islamu, a także publicznie wyrazić skruchę za dopuszczenie do śmierci Husajna ibn-Alego muzułmanie na całym świecie obchodzą święto Aszura, o którym pisaliśmy TUTAJ. Czterdzieści dni później ma miejsce kolejne święto Al-Arba’in.

Święto, którego nazwę tłumaczy się dosłownie jako “czterdzieści”, wyznacza koniec trwającej 40 dni żałoby po Husseinie ibn Alim. Uświetniają je procesje i nabożeństwa w szyickich meczetach w całym świecie islamskim, a także spektakle stanowiące rekonstrukcje bitwy pod Karbalą bądź historii imama Husajna. Al-Arba’in to także czas wzmożonej działalności charytatywnej oraz największej pod względem liczby uczestników pielgrzymki na świecie, ściągającej na ulice Karbali setki tysięcy wiernych. W szyickim islamie położona w Iraku Karbala symbolizuje odwieczną walkę dobra ze złem oraz szczyt poświęcenia, po Mekce i Medynie jest dla szyickich muzułmanów najważniejszym miejscem kultu religijnego (ex aequo z Nadżafem, gdzie pochowany jest pierwszy imam i ojciec Husajna, Ali). Śmierć wnuka proroka Mahometa pod Karbalą stanowi natomiast podstawę szyickiej tożsamości, nic więc dziwnego, że co roku do tego irackiego miasta przybywają tłumy wiernych.

Al-Arba’in przypada zawsze 20. dnia Safar, czyli drugiego miesiąca kalendarza islamskiego. Oznacza to, że według kalendarza gregoriańskiego jest to święto ruchome, obchodzone w różne dni – w tym roku przypada 5. i 6. września. Już kilka dni, a nawet tygodni (w zależności od miejsca zamieszkania) wcześniej szyici wyruszają jednak na pielgrzymkę, by samo święto spędzić już w meczetach Karbali. Najpopularniejszą trasą jest droga od Nadżafu do Karbali, ponieważ wielu pielgrzymów najpierw udaje się do Nadżafu. Dopiero stamtąd pieszo ruszają do oddalonej o ok. 80 km Karbali, co zwykle zajmuje im trzy dni. Na trasie tej szyiccy muzułmanie rozstawiają stragany, w których oferują darmowe jedzenie i picie dla pielgrzymów. W miejscach tych można też znaleźć współwyznawców oferujących pielgrzymującym bezpłatne noclegi. Niektórzy oferują czyszczenie lub naprawianie butów – oczywiście bezpłatne, inni wręczają dzieciom ręcznie wykonane zabawki. Po przybyciu do miasta w dniu Al-Arba’in wierni odmawiają modlitwę zwaną Ziyarat Arba’in, która potwierdza ich wierność ideałom Husajna i wskazuje go jako dziedzica przesłania przyniesionego przez proroków Adama, Noego, Abrahama, Mojżesza, Jezusa i Mahometa.

Tradycja pielgrzymki z okazji Al-Arba’in sięga VII wieku. Jako pierwszy pielgrzymkę do miejsca pochówku Husajna, właśnie 40 dni po bitwie pod Karbalą, odbył towarzysz proroka Mahometa imieniem Dżabir ibn Abd Allah, który dowiedział się o śmierci Husajna dzięki boskiemu znakowi. Według doktryny szyickiej przy grobie spotkał krewne i syna imama. W ten sposób zapoczątkował tradycję corocznej pielgrzymki. Nie zawsze jednak szyici mogli odbywać ją bez trudu – sunnickie władze wielokrotnie czyniły im problemy, łącznie z atakami fizycznymi. Przez 30 lat rządów Saddama Husajna pielgrzymka Al-Arba’in była natomiast oficjalnie zakazana.

W Iraku i Iranie Al-Arba’in ma status święta państwowego. Związana z nim pielgrzymka nie jest jednym z filarów islamu, nie jest więc obowiązkowa jak hadżdż, odgrywa jednak niezwykle istotną rolę w życiu religijnym szyitów.

Islam kojarzony jest bardzo często z sunnizmem, tymczasem szyici stanowią 20 proc. wyznawców tej religii. Warto więc pamiętać o ich odrębności i poznawać ją.

Blanka Katarzyna Dżugaj