Tradycja krępowania stóp, znana jako 纏足 (chánzú), to jeden z najbardziej dramatycznych i kontrowersyjnych aspektów chińskiej kultury, który przez ponad tysiąc lat kształtował życie kobiet, niosąc ze sobą zarówno ból, jak i społeczne napięcia.

Praktyka ta ma początki w X wieku – szybko stała się symbolem piękna i statusu społecznego, jednocześnie jednak wiązała się z niewyobrażalnym cierpieniem.

Geneza słowa chánzú

„缠足” składa się z dwóch znaków:

缠 (chán) / 纏 (chán) { tradycyjne znaki }– oznacza „owijać”, „wiązać”, „splatać”

足 (zú) – oznacza „stopa”

Geneza i rozwój tradycji

Krępowanie stóp ma swoje korzenie w legendzie związanej z konkubiną cesarza Li Houzhu, Yao Ning. W czasach dynastii Tang (唐朝, Tángcháo) ta niezwykła tancerka owinęła swoje stopy jedwabiem, aby wyglądały na drobniejsze. Jej taniec wewnątrz złotego lotosu, ozdobionego drogimi kamieniami, urzekł cesarza i zainspirował inne kobiety do naśladowania tej praktyki. Z biegiem lat krępowanie stóp stało się wyznacznikiem statusu społecznego, przy czym popularność zabiegu wzrosła szczególnie za czasów dynastii Qing (清朝, Qīngcháo), kiedy to niemal każda kobieta z wyższych klas społecznych była poddawana temu okrutnemu zabiegowi.

Proces krępowania

Zabieg krępowania stóp rozpoczynał się w młodym wieku – najczęściej między 4. a 6. rokiem życia. Stopy dziewcząt były mocno bandażowane, a palce zginano w kierunku pięty, co prowadziło do złamania kości śródstopia. Bandażowanie było procesem długotrwałym i bolesnym; co tydzień bandaż był zaciskany coraz mocniej. Dziewczynki były poddawane diecie mającej na celu zmiękczenie kości, co ułatwiało deformację.

Praktyka ta wiązała się z ogromnym cierpieniem; chińskie przysłowie mówi: Piękno wymaga cierpienia; każda para zabandażowanych stóp kosztuje wannę łez.

“美 丽 需要痛苦；每一双 缠 足的脚都要付出一桶眼泪。”

(“Měilì xūyào tòngkǔ; měi yī shuāng chánzú de jiǎo dōu yào fùchū yī tǒng yǎnlèi.”)

Otwarte rany niosły ryzyko zakażeń i powikłań – szacuje się, że co najmniej 10 proc. dziewcząt umierało na skutek komplikacji związanych z krępowaniem.

Konsekwencje

Kobiety ze skrępowanymi stopami były niezdolne do samodzielnego poruszania się na dłuższe dystanse. Praktyka ta powodowała przewlekły ból oraz często prowadziła do infekcji i innych powikłań zdrowotnych

Społeczne implikacje

Krępowanie stóp nie tylko wpływało na zdrowie fizyczne kobiet, ale także na ich pozycję społeczną. Z jednej strony małe stopy były symbolem elegancji i statusu; z drugiej stanowiły narzędzie opresji. W miarę jak praktyka ta rozwijała się, ograniczała prawa kobiet i zamykała je w domach. Współczesne badania pokazują, że krępowanie stóp było częścią szerszego kontekstu społecznego ograniczania wolności kobiet w Chinach.

Zakończenie praktyki

Krępowanie stóp zostało oficjalnie zakazane w 1904 roku przez rząd Qing, jednak tradycja ta była głęboko zakorzeniona w społeczeństwie i trwała jeszcze przez wiele lat. Po obaleniu dynastii Qing w 1912 roku oraz utworzeniu Republiki Chińskiej (中華民國, Zhōnghuá Mínguó), rząd podjął zdecydowane kroki w celu wykorzenienia tego zwyczaju. Stosowano kary za łamanie zakazu oraz prowadzono kampanie edukacyjne mające na celu zmianę postaw społecznych.

Współczesne refleksje

Krępowanie stóp pozostaje tematem kontrowersyjnym i emocjonalnym w chińskiej kulturze. Z jednej strony jest to część historii kraju; z drugiej – symbol okrucieństwa wobec kobiet. Współczesne debaty na temat feminizmu i praw człowieka często wracają do tej tradycji jako przykładu historycznej opresji. Warto pamiętać o tej mrocznej części historii Chin nie tylko jako o przeszłości, ale także jako o przestrodze dla przyszłych pokoleń.

Krępowanie stóp to nie tylko historia o deformacji ciała; to opowieść o walce kobiet o wolność i godność w obliczu tradycji opresyjnych. Dziś żyje już tylko kilka kobiet, które jako dzieci poddano temu okrutnemu zabiegowi. Ich historie są świadectwem przeszłości pełnej bólu i cierpienia oraz przypomnieniem o konieczności ochrony praw kobiet we współczesnym świecie.

Ada Konieczna