Gdy myślimy o azjatyckim Księżycowym Nowym Roku zazwyczaj pierwszy przychodzi nam na myśl Chiński Nowy Rok – huczna celebracja w kolorach złota i czerwieni, parada smoków oraz festiwal lampionów. Chiny nie są jednak jedynym krajem Azji Wschodniej, gdzie powszechnie celebruje się to święto. Dla bliskich kulturowo państw takich jak Wietnam, czy właśnie Korea Południowa, Księżycowy Nowy Rok jest istotną częścią ich bogactwa kulturowego i wyczekiwaną okazją do spędzenia czasu w gronie najbliższych.

W Korei Południowej święto to znane jest jako Seollal (설날). Jego data jest ruchoma, ponieważ określa się ją na podstawie kalendarza księżycowego, jednak zawsze wypada w styczniu albo lutym według kalendarza gregoriańskiego. Seollal jest jednym z dwóch najważniejszych świąt państwowych w Korei Południowej – drugim jest Chuseok (추석), czyli święto dziękczynienia, o którym pisaliśmy TUTAJ – i trwa trzy dni. Pierwszy dzień wolny to ostatni dzień starego roku księżycowego, drugi to swego rodzaju „sylwester”, czyli dzień, gdy odprawia się wszystkie obrzędy, a trzeci dzień to moment, żeby pożegnać się z rodziną i wrócić do swojego życia codziennego. W 2025 roku Seollal wypada w terminie od 28. do 30. stycznia, a więc pierwszy dzień nowego roku księżycowego wypada 29 stycznia.

Seollal to święto rodzinne, dlatego jest to czas, kiedy dochodzi do największych migracji w kraju. Młodzi ludzie, którzy najczęściej mieszkają i pracują w dużych miastach, każdego roku poświęcają kilka lub nawet kilkanaście godzin na powrót do rodzinnych miejscowości. Ten element przygotowania do świąt wymaga od nich olbrzymiej cierpliwości, gdyż dochodzi wtedy do największych korków i największej liczby wypadków w skali całego roku. Zazwyczaj wyruszają z samego rana, lub nawet wieczór wcześniej, aby pomóc w przygotowaniach.

Podobnie jak w Polsce na święta Bożego Narodzenia, przygotowania do Seollal polegają głównie na posprzątaniu całego domu i przygotowaniu specjalnych potraw, które w poranek pierwszego dnia nowego roku posłużą do odprawienia obrzędu Charye (차례) – rytuału oddania czci przodkom i poproszenia ich o błogosławieństwo w nowym roku. Ustawia się specjalny stół ofiarny, zastawiony różnorodnymi potrawami i tabliczkami z imionami przodków. Następnie członkowie rodziny, ubrani w tradycyjne stroje koreańskie Hanbok (한복), wykonują pokłony i proszą zmarłych o wsparcie. Po odprawieniu obrzędu jedzenie oczywiście się nie marnuje, ponieważ cała rodzina zasiada do wspólnej uczty.

Obrzęd Charye jest szalenie istotnym elementem kultury koreańskiej, więc odprawia się go nie tylko w święta państwowe, ale również gdy dana rodzina odczuwa taką potrzebę lub zwyczajnie wyrobiła sobie taką tradycję również w inne dni. W ostatnich latach ten element kultury zaczął jednak wywoływać pewne kontrowersje.

Korea Południowa jest jednym z najbardziej rozwiniętych gospodarczo krajów świata, ale głęboko zakorzeniony neokonfucjanizm sprawia, że wciąż dochodzi do dużej nierówności płci zarówno w życiu zawodowym jak i rodzinnym. Tradycyjny podział obowiązków w ramach Charye sprowadza się do tego, że kobiety spędzają nawet kilkanaście godzin w kuchni, przygotowując wszystkie potrawy, a mężczyźni jedynie pojawiają się, gdy wszystko jest gotowe, żeby odprawić obrzęd. Według zasad konfucjanizmu, to linia męska jest tą, która może mieć kontakt z przodkami, dlatego w niektórych domach kobiety nawet nie wykonują ukłonów. Nawet w Internecie dostępnych jest wiele zdjęć, na których mężczyźni odprawiają Charye, a kobiety przyglądają się temu z tyłu.

Wraz z globalizacją zwiększa się jednak świadomość Koreańczyków na temat równouprawnienia i coraz częściej rodziny zmieniają przebieg tego wydarzenia. Kobiety oddają część przodkom razem ze swoimi bliskimi płci męskiej, a młodsi mężczyźni coraz częściej angażują się w przygotowanie potraw i zastawienie stołu.

Warto również wspomnieć o samych potrawach noworocznych. Najważniejszym daniem zdecydowanie jest Tteokgug (떡국), czyli zupa na bazie wołowiny z kluskami ryżowymi tteok. Do niedawna w Korei Południowej używano tradycyjnego systemu liczenia wieku. Dziecko rodząc się, miało już rok – ze względu na to, że w przeszłości bardzo wiele niemowląt nie dożywało nawet pierwszego roku życia – a w księżycowy nowy rok każdy, bez względu na datę urodzin, stawał się rok starszy. Oczywiście w czasach współczesnych obchodzi się także indywidualne urodziny, ale koreański system liczenia wieku został zniesiony dopiero w 2023 roku, dlatego przy rodzinnym stole wciąż można usłyszeć powiedzenie, że jedząc Tteokgug stajesz się rok starszy.

Do innych typowo noworocznych potraw zaliczają się między innymi smażony makaron Japchae (잡채), czy różne rodzaje smażonych placków Jeon (전). Na stole nie może zabraknąć również mięsa lub ryb, owoców oraz koreańskich przystawek – Banchan (반찬). Trzeba też zachować miejsce na deser, który zazwyczaj składa się ze smażonych na głębokim oleju ciastek miodowych Yakgwa (약과) oraz różnorodnych ciastek ryżowych, zbiorczo nazywanych Hangwa (한과).

Kluczowym momentem w trakcie Seollal jest również Sebae (세배), czyli tradycja składania ukłonu starszym członkom rodziny. Dzieci i młodzież zazwyczaj kłaniają się dziadkom, ale czasem również rodzicom i wujostwu. W trakcie ukłonu składają im życzenia Saehae bok mani badeuseyo! (새해 복 많이 받으세요!), co tłumaczy się jako „Proszę, miej dużo szczęścia w nowym roku!”. W zamian otrzymują od starszych radę lub życzenia zdrowia i sukcesów w nauce, życiu zawodowym, czy też miłosnym. Razem z życzeniami każdy otrzymuje również ozdobną kopertę, która zawiera kieszonkowe (세뱃돈). Tradycja ta cieszy się szczególną popularnością wśród najmłodszych członków rodziny.

Oprócz odprawiania rytuałów, jedzenia, wymieniania się podarunkami i rozmów w gronie rodzinnym, gra się również w tradycyjne gry koreańskie. Ze świętem Seollal najbardziej kojarzy się Yutnori (윷놀이), czyli gra nieco przypominająca naszego „chińczyka”, gdzie zamiast kostek używa się dużych drewienek. Do innych popularnych gier należą: Jaegichagi (재기차기) – ich odpowiednik gry w zośkę, Gongginori (공기놀이) gra w kości, która może być Wam znana z serialu Squid Game, gra karciana Go-stop, czy też Yeonnalligi (연날리기) , czyli puszczanie latawców.

Jak na święto, które trwa tylko trzy dni, Seollal zapełniony jest aktywnościami, dlatego mija niezwykle szybko. Po mile spędzonym czasie w rodzinnym gronie Koreańczycy wracają do swojego dynamicznego życia codziennego. W głowie mają jednak nadzieję, że wszystkie życzenia, rytuały i tradycje noworoczne przyniosą im wiele szczęścia i sukcesów w nowym roku.

My również życzymy Wam Szczęśliwego Nowego Roku! 새해 복 많이 받으세요!

Justyna Sikorska