Aż 86 procent Gazy jest obecnie objęte izraelskim nakazem ewakuacji. Dziewięciu na dziesięciu mieszkańców przenosiła się co najmniej raz – większość nawet kilka razy. Niestabilna sytuacja życiowa to jedno, Palestyńczykom w Gazie zagrażają choroby zakaźne, w tym polio. WHO mówi nawet o groźbie epidemii.

We wtorek izraelska armia zakończyła tygodniowe działania w mieście Chan Junus na południu Strefy Gazy. Mieszkańcy wracają do domów, nie mając jednak pewności, że wkrótce znów nie będą musieli ich opuścić. Niektórzy przenosili się już kilkukrotnie. Tym bardziej, że zaledwie dwa miesiące temu, w trakcie ewakuacji Rafah, to właśnie Chan Junus wskazywane było jako bezpieczny cel ucieczki. Podobna sytuacja dotyczy mieszkańców Nusejrat i Burajdż w środkowej części Gazy – Izraelskie Siły Obronne (IDF) właśnie wydały dla nich kolejne nakazy ewakuacji.

Większość mieszkańców Strefy Gazy w czasie wojny musiała już kilka razy uciekać z kolejnych miejsc schronienia. Organizacje humanitarne alarmują, że na obszarach wyznaczonych dla uchodźców brakuje już miejsca na przyjęcie kolejnych uciekinierów. Obecnie tylko 14 proc. terytorium Strefy Gazy nie jest objęte izraelskimi „nakazami ewakuacji”. Te wydawane każdego dnia zarządzenia powodują chaos i panikę, ponieważ ludzie mają często tylko kilka godzin na opuszczenie miejsca, w którym przebywają. Cywile nie są w stanie spakować dobytku, często uciekają pieszo lub na wozach zaprzężonych w osły.

– Osoby, które ewakuowały się teraz z Chan Junus, uciekają często już po raz piąty albo szósty w trakcie tej dziewięciomiesięcznej wojny. Według ONZ z domów uciekło już prawie dwa miliony Palestyńczyków. To oznacza, że dziewięć na dziesięć osób w Strefie Gazy to uchodźcy wewnętrzni – komentuje Małgorzata Olasińska-Chart z Polskiej Misji Medycznej.

Duża część osób uciekających z Chan Junus kieruje się w stronę Dajr al-Balah – miasta, które jest już przepełnione przesiedlonymi rodzinami, nie ma wystarczającej ilości miejsca ani zasobów, aby pomieścić kolejnych ludzi, brakuje podstawowych usług i krytycznej infrastruktury. Namioty uchodźców rozstawiane są między gruzami, po których panoszą się szczury. Nie działają przepompownie ścieków, woda nie nadaje się do picia, brakuje toalet. Światowa Organizacja Zdrowia podaje, że u ponad 100 tys. osób zdiagnozowano wszy i świerzb, u 65 tys. – wysypki skórne. Nie brzmi to groźnie? W normalnych warunkach wysypkę wyleczy zwykła maść lub antybiotyk, przy tak fatalnej sytuacji sanitarnej i ograniczonej możliwości leczenia, jaka panuje w Gazie nawet świerzb może jednak prowadzić do poważnych powikłań zdrowotnych, łącznie z uszkodzeniami serca lub nerek. Milion mieszkańców Gazy cierpi z powodu ostrych infekcji dróg oddechowych, 500 tys. – ostrej biegunki, 100 tys. żółtaczki. Co gorsza, Strefie Gazy grozi wybuch epidemii polio – wirusa, który oficjalnie został wyeliminowany w 1999 roku. 16 lipca WHO poinformowała, że wirus polio typu 2 został wykryty w sześciu lokalizacjach w próbkach ścieków pobranych w zeszłym miesiącu z Chan Junus i Dajr Al-Balah.

Wirus polio wywołuje chorobę Heinego Medina, która w ciężkich przypadkach może doprowadzić do kalectwa, a nawet śmierci w wyniku porażenia mięśni. Niezwykle zakaźny wirus przenoszony jest drogą oddechową i kropelkową – zarazić się można poprzez bliski kontakt z zakażonym człowiekiem, skażonymi przedmiotami, przez spożycie skażonych pokarmów i na skutek niedostatecznego przestrzegania zasad higieny osobistej. Przy tak dużym stłoczeniu ludzi jak to ma miejsce w Gazie – wybuch epidemii pozostaje de facto kwestią czasu. Dr Ayadil Saparbekov, kierownik zespołu ds. sytuacji nadzwyczajnych w zakresie zdrowia w WHO na okupowanym terytorium palestyńskim, ostrzegł, że rozprzestrzenianie się polio i innych chorób zakaźnych może doprowadzić do śmierci większej liczby osób z powodu chorób, którym można zapobiec, niż z powodu obrażeń związanych z wojną.

Na własne oczy widziałem warunki życia bardzo sprzyjające rozprzestrzenianiu się polio i innych chorób. To ważny moment, aby wspólnie działać, szybko i zdecydowanie, aby powstrzymać tę epidemię wśród dzieci w Strefie Gazy – mówi dr Hanan Balkhy, dyrektor regionalny WHO na wschodnie Morze Śródziemne.

A jak powstrzymać epidemię? Oprócz przestrzegania zasad higieny osobistej, co w Gazie jest obecnie praktycznie niewykonalne, jedynym skutecznym sposobem zapobiegania zakażeniu jest szczepienie. WHO już zapowiedziało wysłanie do Gazy miliona szczepionek, które w nadchodzących tygodniach mają zostać podane dzieciom.

Szczepienie podstawowe szczepionką obejmuje podanie trzech dawek: w 3–4 miesiącu życia, 5–6 miesiącu życia oraz w 16–18 miesiącu życia. Czwarta przypominająca dawka podawana jest w 6. roku życia. Jak podaje UNICEF w 2022 roku 99 proc.dzieci na okupowanym terytorium palestyńskim otrzymało trzecią dawkę szczepionki przeciwko polio, już rok później jednak odsetek ten spadł do 89 proc. Teraz, w warunkach wojennych, przeprowadzenie akcji szczepień będzie bardzo trudne, dlatego tak ważne jest doprowadzenie do zawieszenia broni. Po akceptacji jego warunków przez Hamas sprawa leży w rękach Izraela, ten jednak wyraźnie zwleka z podjęciem decyzji.

Blanka Katarzyna Dżugaj