W zeszły piątek świat obiegły sceny terroru z podmoskiewskiej sali koncertowej Crocus City Hall w Krasnogorsku. Zamaskowani terroryści otworzyli ogień do bezbronnych uczestników wydarzenia muzycznego zabijając 139 osób i raniąc ponad 140. Podczas gdy Kreml doszukiwał się powiązań zamachowców z Ukrainą, do ataku przyznała się organizacja Państwo Islamskie Prowincja Chorasan (ISIS-K). O ile Państwo Islamskie znamy od wielu lat, o tyle jej oddział w Afganistanie rozpoczął działania stosunkowo niedawno.

Państwo Islamskie jest powszechnie znane pod nazwami będącymi angielskimi skrótami ISIS (Islamic State of Iraq and Syria), ISIL (Islamic State of Iraq and the Levant) i IS, a także jako Daesh, co jest arabskim akronimem nazwy ad-Dawlah al-Islāmiyah fī ‚l-ʿIrāq wa-sh-Shām oznaczającym mniej więcej to samo co angielskie skróty. Organizacja ta kojarzy się głównie z samozwańczym kalifatem o tej samej nazwie, który przez kilka lat kontrolował sporą część Iraku i Syrii. Zapewne w pamięci wielu osób zapisały się obrazy brutalnych egzekucji zachodnich zakładników oraz wiadomości o masakrach i gwałtach jakich bojownicy ISIS dopuszczali się na mniejszościach etnicznych takich jak Jezydzi i Kurdowie. Po kilku latach intensywnych walk ISIS straciło w końcu całe zajęte terytorium głównie na rzecz syryjskich sił rządowych, syryjskiej opozycji oraz oddziałów kurdyjskich wspomaganych przez Rosję oraz Stany Zjednoczone.

Państwo Islamskie okazało się jednak hydrą o wielu głowach, a po odcięciu jednej wyrastały kolejne. Bojownicy Daeshu nie mieli już własnego terytorium, ale zaczęli organizować międzynarodową siatkę terrorystyczną, która co jakiś czas siała terror w różnych miejscach na świecie, między innymi w Filipinach i w Afganistanie. To właśnie w tym ostatnim kraju w 2014 roku powstał oddział Państwa Islamskiego Prowincja Chorasan (po angielsku znany jako ISIS-K). Jego nazwa odnosi się do historycznej prowincji Chorasan, utworzonej za czasów Imperium Sasanidów (224 – 651 n.e.), która obejmowała dzisiejszy Afganistan i Tadżykistan, wschodnie części Iranu, Turkmenistanu i Uzbekistanu oraz zachodnie obszary Pakistanu.

Państwo Islamskie Prowincja Chorasan działa głównie na terenie Afganistanu, gdzie podczas amerykańskiej okupacji poniosło ogromne straty w walkach z afgańskim wojskiem i Amerykanami. Liczbę bojowników w 2021 szacowało się na około 1500 do 2000. Wtedy to Talibowie przejęli władzę w kraju, w czym Państwo Islamskie upatrywało swojej szansy. Pierwszy zamach przeprowadziło już podczas chaotycznego odwrotu wojsk amerykańskich, kiedy to detonacja bomby na lotnisku w Kabulu zabiła ponad 170 cywili i 13 amerykańskich żołnierzy.

Jeśli komuś wydawało się, że Talibowie i Państwo Islamskie to naturalni sojusznicy jako dwie strony tego samego medalu to był w błędzie. Podczas gdy Talibowie zajęli się administracją, gospodarką i innymi “przyziemnymi” sprawami, żądni wrażeń bojownicy Państwa Islamskiego na terenie Afganistanu szukali kolejnych konfliktów. W krótkim czasie stali się największym zagrożeniem dla stabilności rządu tych pierwszych w Kabulu. Talibowie toczą regularne bitwy z ISIS-K, aby nie pozwolić mu na przejęcie terytorium oraz rekrutację własnych bojowników znudzonych pokojem.

Jednak Państwo Islamskie Prowincja Chorasan nie potrzebuje własnego terytorium, aby stanowić zagrożenie dla pokoju i stabilności wewnątrz historycznego regionu Chorasan oraz poza nim. To właśnie ta organizacja pochwaliła się autorstwem ataku bombowego w Kerman, w Iranie w styczniu tego roku, w którym zginęły 84 osoby. Wcześniej ISIS-K zorganizowało też kilka innych zamachów na terenie Iranu, który jest jednym z jego głównych celów ze względu na rzekomą powszechność wierzeń odbiegających od wyznawanej przez samozwańczy kalifat ortodoksji. ISIS-K przeprowadziło również ataki w Pakistanie, Uzbekistanie i Tadżykistanie. W 2022 roku bojownicy Państwa Islamskiego zaatakowali meczet szyicki w pakistańskim Peszawarze zabijając ponad 60 osób i raniąc ponad 180. W Afganistanie dopuścili się też kilku masakr napadając na uczestników wesela w Kabulu, na więzienie w Dżalalabadzie oraz oddział położniczy szpitala w Kabulu. Według ekspertów od terroryzmu oraz zachodnich agencji wywiadu ISIS-K zamierza też przeprowadzić ataki na cele Stanów Zjednoczonych i innych państw zachodnich i posiada do tego wystarczające środki.

Z kolei atak na cel wewnątrz Rosji, która jest przecież głównym wrogiem Stanów Zjednoczonych i ich sojuszników, mógł być nie lada zaskoczeniem dla wielu obserwatorów, a z pewnością dla rosyjskich władz, skupionych na niszczeniu Ukrainy i mordowaniu jej obywateli. Rosja jest jednak celem islamskich ekstremistów od dłuższego czasu ze względu na jej zaangażowanie w konflikty w Afganistanie (jako Związek Radziecki), Czeczenii i Syrii. W przekazie propagandowym ISIS-K władze na Kremlu były przedstawiane jako wróg, który rozlał krew muzułmanów. Zresztą piątkowy zamach nie był pierwszym zorganizowanym przez ISIS-K i wymierzonym w Rosję, gdyż we wrześniu 2022 roku Państwo Islamskie zaatakowało rosyjską ambasadę w Kabulu.

Podczas gdy Władimir Putin stara się wykorzystać tragedię w Krasnogorsku do szerzenia własnej antyukraińskiej i antyzachodniej propagandy, Amerykanie twierdzą, iż ostrzegali władze rosyjskie o nadciągającym zagrożeniu zamachem ze strony ISIS-K. Tymczasem złapani przez rosyjskie służby rzekomi sprawcy ataku – czterej obywatele Tadżykistanu, zostali przewiezieni na salę sądową z wyraźnymi oznakami tortur. Wobec takiego obrotu spraw nie może być pewności, że ich przyznanie się do autorstwa ataku nie zostało wymuszone.

W obliczu tej spirali bezmyślnej przemocy, pozostaje nam tylko mieć nadzieję, że nie będziemy świadkami kolejnych tak straszliwych zamachów i łamania praw człowieka w odpowiedzi na nie.

Filip Ramesh Mitra