Jury Nagrody Bookera ogłosiło długą listę finalistów na rok 2023. Znalazła się na niej dwójka pisarzy o azjatyckich konotacjach: Chetna Maroo – Brytyjka indyjskiego pochodzenia – za książkę Western Lane oraz Tan Twan Eng, malezyjski pisarz – za powieść The House of Doors.

Tak zwana „długa lista” kandydatów do Nagrody Bookera – wyróżnienia przyznawanego od 1969 roku za najlepszą powieść anglojęzyczną – została ogłoszona 1 sierpnia. Znajdują się na niej książki autorów z siedmiu krajów z czterech kontynentów. Krótsza lista zostanie ogłoszona 21 września. Na długa listę składa się 13 powieści. Jak zaznaczyło jury wszystkie te powieści rzucają nowe światło na to, co to znaczy żyć w naszych czasach, i robią to w oryginalny i ekscytujący sposób. Wszystkie pozycje z listy warte są uwagi i zachęcamy do zapoznania się z nimi, bo stanowią – jak co roku – świetny przegląd tego, co dzieje się w świecie literatury anglojęzycznej. Naszą uwagę zwróciła jednak szczególnie dwójka autorów: Chetna Maroo oraz Tan Twan Eng.

Chetna Maroo mieszka w Wielkiej Brytanii, chociaż urodziła się w Kenii, a korzenie jej rodziny sięgają indyjskiego Gudźaratu. Nominowana powieść Western Lane to jej debiut jeśli chodzi o tę formę literacką. Nie jest to jednak debiut w ogóle, ponieważ jej opowiadania opublikowały między innymi Paris Review i Dublin Review. Została również wyróżniona prestiżową Plimpton Prize for Fiction w roku 2022.

Co takiego jurorzy dostrzegli w powieści Maroo? Bohaterką książki jest jedenastoletnia Gopi. Po śmierci matki staje się przedmiotem obsesji ojca, który trenuje ją w grze w squasha. Całe jej życie toczy się w rytmie kolejnych wycieńczających treningów. Oddala się od całego świata, również swoich sióstr. Jej życiem staje się kort, na którym trenuje z ojcem, ale nie tylko. Jest to też przestrzeń młodzieńczych emocji. W Gopi zauroczony jest bowiem utalentowany Ged, którego matka – w sytuacji braku rodzonej matki – staje się w kluczowym momencie dla Gopi wybawieniem.

Bohaterem powieści jest nie tylko Gopi, ale i sama gra w squasha, którego Chetna Maroo opisuje wspaniale. Dyscyplina ta stanowi podstawowe realia i sceny akcji w książce, ale dostarcza też metafor do opisywania trudów życia. Ważnym tematem jest rodzina, relacje wewnątrz niej i walka o ich utrzymanie. Niewielu współczesnych pisze jednocześnie tak prosto i tak bogato. Powieść jest książką dla osób w okresie dorastania, unika jednak tendencyjności i klisz, o które tak łatwo w przypadku tego gatunku

Urodzony w 1972 r.oku w Malezji Tan Twan Eng jest autorem znacznie bardziej doświadczonym niż Chetna Maroo. Jego wcześniejsze dzieła – w tym przetłumaczona na język polski, a w 2012 roku nominowana do nagrody Bookera powieść Ogród wieczornych mgieł – zyskały międzynarodowe uznanie.

W swojej twórczości Tan Twan Eng przeważnie odnosi się do przeszłości i wydarzeń historycznych. Jego najnowsza powieść nie jest wyjątkiem, opowiada bowiem o realiach kolonialnej Malezji. A realia te stają się tłem dla ludzkiego dramatu. Tematem powieści rozgrywającej się w 1921 roku są dzieje brytyjskiego małżeństwa Hamlyn mieszkającego w Malezji oraz pisarza Williego Somerset Maughama. W tle morderstwo, zdrady, obyczajowe skandale wstrząsające znudzoną życiem społecznością brytyjską w Malezji, ale również wnikliwy opis ludzkich więzi, niespełnionych aspiracji, kryzysów twórczych i zawodowego wypalenia. Inspiracją dla fabuły są realne wydarzenia z czasów kolonialnej obecności w Malezji. House of Doors to ambitna i perfekcyjnie zrealizowana na papierze fikcja bazująca jednak na realiach brytyjskiego imperium, specyfice brytyjskiej społeczności i uniwersalnych ludzkich dramatów jednocześnie. Jak zauważają recenzenci to także książka o pamięci, stratach i kulturowych dysonansach.

Wspomnieliśmy tu – i to w wielkim skrócie – jedynie o dwójce z tegorocznych kandydatów. Jak zwykle, personalnie i subiektywnie, kibicujemy autorom azjatyckim i o azjatyckich korzeniach i mamy nadzieję, że będziemy mogli o którymś z nich opowiedzieć Wam znacznie więcej, jako o zwycięzcy lub zwyciężczyni tegorocznej nagrody.

Krzysztof Gutowski